Ateizm – Andrzej Nowicki

Opis

ANDRZEJ NOWICKI (1919-2011) – Filozof kultury, historyk filozofii i ateizmu, italianista, religioznawca. Do jego nauczycieli należały wybitne postacie świata akademickiego, takie jak Władysław Witwicki, Tadeusz Ko -tarbiński i  Władysław Tatarkiewicz, który był promotorem jego pracy magisterskiej, a później doktorskiej. Andrzej Nowicki współ -pracował z  trzema ośrodkami naukowymi: Uniwersytetem Warszawskim (1952-1963) Uniwersytetem Wrocławskim (1963-1973) oraz Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w  Lublinie (1973-1991). Założyciel i przewodniczący Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Religioznawczego. W okresie wrocławskim zajmował się filozofią włoskiego renesansu. Jego działalność naukowa koncentrowała się głównie wokół postaci dwóch włoskich filozofów i wolnomyślicieli: Giordana Bruna oraz Giulia Cesare Vaniniego, spalonych na stosie za propagowanie ateizmu. W latach lubelskich poświęcił się przede wszystkim filozofii kultury. Od lat dziewięćdziesiątych związany z wolnomularstwem, co zaowocowało książką Filozofia masonerii. 

W ręce Czytelnika trafia wybór najważniejszych tekstów Autora związanych z tematyką ateistyczną. Powstały one w różnych okresach jego życia oraz w różnych momentach ustrojowych Polski. Publikowane dzieła pozostały niezmienione.

Można by zapytać, co nowego może wnieść książka o ateizmie napisana w ubiegłym wieku, jeszcze przed pojawieniem się wielu nowych danych z dziedziny biologii ewolucyjnej, genetyki, neuronauk, fizyki czy astrofizyki i przed pojawieniem się Nowego Ateizmu. Jednak to właśnie profesora Nowickiego należy uznać za prekursora Nowego Ateizmu ze względu na jego konsekwentną, rzeczową i pozbawioną rewerencji krytykę religii na gruncie racjonalistycznym. Nie pozostawia ona żadnych wątpliwości co do sprzeczności religii z nauką oraz wyższości kultury świeckiej nad wszelkimi religiami, co może ją zbliżać do antyteizmu. Jednocześnie jest to książka, w której autor zaprezentował, niespotykaną już dziś, erudycję humanistyczną, w tym imponującą wiedzę o starożytnych ateistach różnych nurtów.

Nina Sankari

Profesor Andrzej Nowicki to wybitny filozof i historyk, który przywrócił Włochom, Polsce i całej Europie dorobek prekursorów europejskiej wolnej myśli: Vaniniego i Łyszczyńskiego, zamęczonych przez kościół katolicki i związane z nim władze świeckie. Wspaniale, że Wydawnictwo Stapis zaznajamia nas teraz z osiągnięciami Nowickiego, jednego z najwybitniejszych ateistów w dziejach Polski. 

Adam Cioch, publicysta

Fragment I

Pojawienie się krytyki religii jest zjawiskiem powszechnym i prawidłowym. Zjawisko to ma przeważnie dwa źródła: jednym jest społeczny protest przeciwko religii jako podporze niesprawiedliwego porządku społecznego, drugim jest rozwój samodzielnego, rozumnego myślenia i zauważenie sprzeczności między religią a rozumem. Krytyka religii jest więc zarówno przejawem walki klasowej jak przejawem rozwoju filozofii.

Dzieje znanej nam krytyki religii liczą prawie trzy tysiące lat. Poza Grecją i Rzymem spotykamy w starożytności krytykę religii w kulturze chińskiej, hinduskiej, żydowskiej, fenickiej itd. W czasach wojny trojańskiej (około XII  wieku przed naszą erą) działał podobno jeden z  pierwszych filozofów fenickich, atomista Mochos z Sydonu. Jednym z pierwszych ateistów hinduskich był mędrzec Brihaspati. Szkołę starożytnych materialistów hinduskich (Dchiszan, Adżita Keszakambali i  inni) nazywano „lokajatiką” lub „czarwaką”. Twierdzili oni, że święte księgi hinduskie (Wedy) zostały napisane przez chytrych i chciwych kapłanów, utrzymujących się z oszukiwania prostych ludzi. Istnienie Boga, raju i piekła uważali za wymysł kapłanów.